Jednym z częściej diagnozowanych schorzeń wynikających z autoagresji jest choroba Gravesa-Basedowa. Dochodzi do niej w sytuacji, kiedy tarczyca zaczyna produkować zbyt dużą ilość hormonów. Zdaniem lekarzy stanowi przeważającą większość wszystkich rozpoznawanych przypadków nadczynności tarczycy. Z poniższego wpisu dowiesz się, na czym dokładnie polega to zaburzenie, kiedy należy udać się do specjalistycznej poradni i dlaczego dobry endokrynolog jest tak ważny w procesie leczenia tego schorzenia. Zapraszamy do lektury.

Jakie są przyczyny choroby Gravesa-Basedowa?

Chociaż o istnieniu tego schorzenia wiadomo od lat trzydziestych XIX w., to jego etiologia wciąż nie została do końca poznana i scharakteryzowana. Nie ulega wątpliwości, że jest to choroba autoimmunologiczna, czyli wynikająca z autoagresji. Oznacza to, że do jej rozwoju dochodzi, kiedy układ immunologiczny przez pomyłkę atakuje i unicestwia własne tkanki. U jej podstaw leży zatem nieprawidłowo funkcjonujący system odpornościowy. Niezależnie od potrzeb organizmu, w schorzeniu tym immunoglobuliny stymulujące tarczycę doprowadzają do wzrostu poziomu dwóch hormonów: tyroksyny i trójjodotyroniny. W tym miejscu warto podkreślić, że u chorych pacjentów mechanizm ten nie podlega kontroli tak jak dzieje się to w przypadku osób zdrowych. Na skutek tego procesu ilość produkowanych substancji jest nieadekwatna do zapotrzebowania narządów wewnętrznych. Po raz pierwszy zaburzenie to zostało opisane przez irlandzkiego lekarza Roberta Gravesa, który wnikliwie przyglądał się objawom, jakie wywołuje nadczynność tarczycy. Jego badania kontynuował niemiecki medyk Karl von Basedow. Stąd wywodzi się nazwa schorzenia – choroba Gravesa-Basedowa. Jak już zaznaczono wyżej, do tej pory nie poznano przyczyny tego zaburzenia. Wyodrębniono jednak kilka czynników mogących mieć wpływ na jego rozwój. Zaliczono do nich przede wszystkim:

nadmierną ilość jodu w organizmie,
przewlekłe infekcje wirusowe i bakteryjne,
podawanie jodu radioaktywnego (promieniotwórczego),
długotrwałe palenie papierosów,
przyjmowanie niektórych środków farmakologicznych.

Niekiedy zdarza się, że choroba Gravesa-Basedowa towarzyszy innym schorzeniom autoimmunologicznym. Zaburzenie to często jest diagnozowane zwłaszcza u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, cukrzycą typu 1, osłabioną siłą mięśniową oraz z niedoczynnością kory nadnerczy.

Jakie są objawy choroby Gravesa-Basedowa?

Charakteryzująca się obecnością nadczynności tarczycy choroba Gravesa-Basedowa może dawać wiele niespecyficznych objawów. Stąd biorą się trudności w prawidłowym zdiagnozowaniu tego schorzenia. Niektóre symptomy jest w stanie wychwycić wyłącznie doświadczony endokrynolog. Za najbardziej typowy objaw tego zaburzenia uznaje się symetryczne powiększenie tarczycy, któremu towarzyszy tzw. szmer naczyniowy. Powstanie wola jest związane przede wszystkim z łączeniem się autoprzeciwciał z receptorami TSH umiejscowionymi na komórkach gruczołu. Pozostałe objawy, jakie może dawać choroba Gravesa-Basedowa to:

niepokój i pobudzenie,
problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu,
nawracające biegunki,
obrzęk palców rąk i stóp,
wzmożona potliwość całego ciała,
zaburzenia pracy serca,
przewlekłe zmęczenie,
drżenie mięśniowe.

U osób, u których endokrynolog rozpoznał nadczynność tarczycy, bardzo często pojawiają się także problemy dotyczące skóry, włosów oraz paznokci. Chorzy na chorobę Gravesa-Basedowa mogą zmagać się między innymi z hirsutyzmem, czyli z nadmiernym owłosieniem typu męskiego oraz ze świądem i pokrzywką. W rzadkich przypadkach zaobserwowano przerzedzenie brwi oraz przebarwienia (głównie na skórze powiek).

Czym jest orbitopatia i jaki ma związek z chorobą Gravesa-Basedowa?

Zdaniem lekarzy endokrynologów jednym z najpowszechniejszych objawów choroby Gravesa-Basedowa jest orbitopatia, czyli wytrzeszcz gałek ocznych. Dolegliwość ta jest opisywana jako przewlekłe zapalenie tkanek oczodołu, które w skrajnym przypadku może prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty wzroku. Zwiększenie objętości struktur umiejscowionych wewnątrz oczodołów prowadzi do wzrostu ciśnienia śródoczodołowego, czego skutkiem jest wysunięcie gałek ocznych poza brzegi kostne oczodołów. Chociaż u większości pacjentów wytrzeszcz nie osiąga nasilenia mogącego stanowić zagrożenie dla zdrowia, to jednak jego objawy są bardzo uciążliwe i pogarszają komfort funkcjonowania. Osobom z orbitopatią, które trafiają do poradni endokrynologicznej, najczęściej proponuje się terapię przy wykorzystaniu glikokortykosteroidów.

Choroba Gravesa-Basedowa – w jaki sposób można ją leczyć?

Do dzisiaj nie udało się opracować skutecznej metody leczenia choroby Gravesa-Basedowa. Celem terapii jest przede wszystkim wyeliminowanie objawów towarzyszących schorzeniu i poprawienie komfortu życia. Istnieją różne metody leczenia tego zaburzenia, spośród których należy wymienić:

podawanie odpowiednich środków farmakologicznych,
terapię radioaktywnym jodem,
leczenie operacyjne.

W Polsce i w wielu innych krajach Europy najczęściej stosuje się leczenie tyreostatykami. Są to leki przeciwtarczycowe, do których zalicza się między innymi tiamazol, karbimazol i propylotiouracyl. O bardziej agresywnej metodzie terapeutycznej endokrynolog może zadecydować w przypadku nieskuteczności leczenia farmaceutykami lub nietolerancji na leki przeciwtarczycowe.

Rola diety w terapii choroby Gravesa-Basedowa

W większości przypadków nadczynności tarczycy oraz chorobie Gravesa-Basedowa towarzyszy przyrost masy ciała. Dlatego osoby, u których endokrynolog zdiagnozuje nieprawidłową pracę tarczycy, powinny szczególną uwagę zwrócić na zasady zdrowego odżywiania. Najważniejsze jest, aby zahamować zbyt szybki metabolizm. W tym celu zaleca się spożywanie posiłków o podwyższonej kaloryczności, czyli zawierających większą ilość pełnowartościowego białka oraz węglowodanów. Przyspieszona przemiana materii sprzyja też powstawaniu wolnych rodników. Dlatego w diecie osoby zmagającej się z tym schorzeniem nie może zabraknąć żywności obfitującej w tzw. antyoksydanty. Do substancji przeciwdziałających reakcjom utleniania w organizmie należą przede wszystkim witaminy A, C i E, flawonoidy, koenzym Q10 oraz cynk. Ponadto dieta osoby chorej na chorobę Gravesa-Basedowa powinna zawierać produkty bogate w:

witaminy B, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
wapń, który zapobiega zaburzeniom gospodarki wapniowo-fosforanowej i rozwojowi osteoporozy, na którą są narażeni pacjenci z nadczynnością tarczycy,
nienasycone kwasy tłuszczowe Omega wykazujące działanie przeciwzapalne.

Z codziennego jadłospisu warto wyeliminować mocną kawę i herbatę, a także napoje z guaraną. Ponieważ choroba Gravesa-Basedowa zwiększa ryzyko rozwoju celiakii, dobrze jest też rozważyć wykluczenie pokarmów pszenicznych.

Dlaczego leczenie choroby Gravesa-Basedowa jest tak ważne?

Przede wszystkim nieleczone zaburzenie może doprowadzić do wielu niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych. Jednym z groźniejszych powikłań jest tzw. przełom tarczycowy. Pojawia się on u osób, u których nadczynność tarczycy nie została w porę zdiagnozowana. Stanowi poważne zagrożenie dla życia pacjenta, zwłaszcza w sytuacji, kiedy towarzyszy mu migotanie przedsionków czy tachykardia. Innym następstwem nieleczonej choroby Gravesa-Basedowa jest udar niedokrwienny mózgu objawiający się drętwieniem kończyn, zaburzeniami mowy oraz nagłym, zazwyczaj kłującym bólem głowy. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie odwiedzać poradnię endokrynologiczną i kontrolować stan tarczycy.

Co robić, gdy podejrzewasz u siebie chorobę Gravesa-Basedowa?

Jeśli rozpoznałeś u siebie objawy, które mogą świadczyć o nadczynności tarczycy i chorobie Gravesa-Basedowa, przede wszystkim nie panikuj. W takiej sytuacji sprawdź, gdzie znajduje się najbliższa poradnia endokrynologiczna i zapisz się na wizytę do endokrynologa. Specjalistę warto odwiedzić także, gdy:

u kogoś w Twojej rodzinie została zdiagnozowana nadczynność tarczycy,
zmagasz się ze schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym (np. z cukrzycą typu 1 czy reumatoidalnym zapaleniem stawów),
jesteś kobietą powyżej czterdziestego roku życia (choroba Gravesa-Basedowa znacznie częściej występuje bowiem u kobiet niż u mężczyzn),
borykasz się z nadczynnością tarczycy i planujesz w najbliższym czasie zajście w ciążę.

Podsumowanie

Fachową diagnostykę nadczynności tarczycy i choroby Gravesa-Basedowa może przeprowadzić wyłącznie wykwalifikowany endokrynolog. Rozpoznanie opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym, USG oraz laboratoryjnym obejmującym oznaczenie stężenia poziomu hormonów tarczycowych. W poradni endokrynologicznej Ars Medic w Poznaniu przeprowadzamy wyczerpującą diagnostykę tarczycy. Dzięki temu, że dysponujemy nowoczesnym sprzętem diagnostycznym i leczniczym, jesteśmy w stanie zapewnić profesjonalną opiekę medyczną pacjentowi.